PA DAWTNAK (Father's Love)

PA DAWTNAK (Father's Love)

“Na nu le na pa cu lawmhter hna, nangmah an hringtu cu lawm tein um seh”

 (Phunghlukbia 23:25).

Biadomhnak: Nihin cu hringtu pa le upatnak pek ni a si caah "Pa Dawtnak" the Father's Love kong hi ruahter kan duh hna. Kan Cathiang chung ahcun Pathian hi kan pa tiin hmun tampi ah kan hmuh. Pathian cu kanpa zong a si i kan nu zong a si caah Politically corrected Version ahcun Pathian cu "HRINGTU" (Parents) tiah an ti. Our Parents in Heaven "vancung khua a ummi a kan Hringtu" ti a si. Hringtu kan ti tikah a biafang incun pakhat (singular) a si ko. Sihmanhsehlaw pakhat lawngin hringtu si khawh a si lo. Nu le pa komh hnu lawngah hrin khawh kan si. Sihmanhsehlaw the mystery of marriage in the name of God kan zoh ahcun "annih cu pahnih an si tilo, pakhat a si cang" tiah kan hmuh. Vawlei fimnak in kan tuak tikah pakhat le pakhat fonh ahcun pahnih (1 + 1 = 2) hi a si ko. sihmanhsehlaw Pathian nih siseh a ti ahcun 1 + 1 = 1 a si ko. Cucaah hringtu nu le pa komh hnu lawngah a si i pakhat a si ti kha hngalh i hringtu nu he pa he upat pek le dawt cu fa le nau hna kan rian hrimhrim le kan tuah hrimhrim awk a si ti kha biadomhnak ah langhter ka duh.

Dalkhatnak: Thlen khawh a si lomi Dawtnak

Vawleicung ahhin na tinhmi, na lam, na lungput, na ruahnak, na duhmi le na nunning tiangin thlen khawh dih a si an ti. Sihmanhsehlaw hringtu cu tlen khawh phung a si ti lo tiah an ti. Hihi a dikmi a si. An hringtu na pa cu zeihmanh in/he thlen khawh a si ti lo. Cu bantuk tthiamthiam in na hrinmi na fa zong kha thlen khawh a si ti lo zeitintiah hihi Pathian nih rak khaukhih ciami a rak si. Cucaah Pa le Fa i pehtleihnak hi a rak thuk tuk, a rak fek tuk i a rak ttha tuk. Hi tluk in a feh le a thuh caah "mah, mah ro, mi, mi ro" timi phungthluk zong a hung chuahnak hi a si. vawleicung ahhin a hohmanh nih hringtu cu thlen khawh phung a si ti lo. Cucaah hin tthitumnak hna tuah tikah upadi nih a zulh tawnnak zong hi a si lai tiah ka ruah.

Cu ti a si caah hringtu le hrinmi i pehtleihnak ahhin "dawtnak" hi a biapi bikcem mi a rak si. A mi zeipoh hi dawtnak in hrinmi fa le kan si kha philh ding a si lo. Dawtnak in siloin pumsa duhnak men, hor duh cuainak men in hrinmi fa le nau zong an tampi ve rih. Cuhmanh cu zumhnak lei in siseh, phunghram lei in siseh tlamtling loin va si ko hmanhsehlaw hrin hnu ah khin "dawtnak" a um lo ahcun nun khawh a si ve lo. Cucaah hrin i minung hun si tikah khin "dawtnak" a herh ngaingai. Hringtu nih an kan hrin i bawhkeuh te kan si lio ahkhin zohhmanh uh, domhcawitu le zohkhenhtu an um lo ahcun kan mit a au hlan hmanh ah kan thi kho men ko. Dawtu kan ngeih caah kan hung nun kha a si. Nunnak le dawtnak hi a pehtlai bakmi an si kha hringtu pa le upat pek ni ahhin hngal khun hna u sih. Kawl nih "mihbah jezu sat luh makung" hringtu dawtnak cu cham khawh phung a si lo, tiah an timi khi a dikmi a si. 

Hi ti a si caah USA ummi Sonora Smart Dodd, nih hringtu a pa dawtnak philh lonak caah "father day" hi a thok i a pa birhday June 19, 1910 ah khan a rak tuah. Cucun Pres. Lydon Johnson nih 1966 ah Fathers day hi 3rd week of June ah siseh tiah a thanh. 1972 ah Fathers Day hi national holiday siseh tiah Pres. Nixon nih a thanh chih fawn. Cu ticun hi ni hi hun lawmh a si. Hi ni ahhin hringtu pa le dawtnak langhternak caah, an pa le a thi cangmi hna caah Rose pangpar a senmi kha le an pa le a nung rihmi hna caah Rose pangpar a raangmi kha an angki ttaang ah an benh tawn hna. Cun fale nih an pa le kha laksawng an pek tawn hna. Khakha hringtu pa le dawtnak hngalhtthannak caah a si. Pa le nih pekmi dawtnak kha a hmunmi dawtnak a si. Thlennawn khawh a si ti lomi a si. Pa le ni kan lawmh hi cu an kan dawtnak kha kan lawmh a si.

Dalhnihnak: Hringtu kan si ve tikah

Pathian biakam bantuk in minung cu hringtu kan si. A tampi in kan hrin hna lai sihmanhsehlaw cawm khawh, cawnpiak khawh le mittha miding ah chuahter zong kha pa le kan rian nganpi a si. Hi tikah Pa a simi nih a chungkhar cu a pennak ram bantuk ah a ser i a pennak chungah fimnak, daihnak, lawmhnak, khimnak, damnak le himnak a umnak hnga  a sikhawh chungin rian a ttuan. kha bantuk in chungkhar fanu le fapa hruai kha har ngaingaimi a si. Hringtu nih hibantuk in a rain a tam leng ah a rian angan caah bochanmi apu maw hawikom maw Pathian maw kha a herh ve. Hitikah zumhnak lei in a tthawngmi an si a herh. Hi kong he pehtlai in zohchun awk a tampi lakah John Wesley a pa le a nu kha chimchih ka duh. John Wesley a pa Samuel Wesley kha a nupi Susana Wesley he Episcopal Church, Doncaster, Ephworth ahkhin Minister an rak si i fa 19 an rak hrin hna ti a si. Cu a fale hna cu ni fatin te Pathian bia in an cawm hna ti a si. A biapi in thla an campi lengmang hna pin ah an fale mincem in thla an campiak zungzal hna ti a si. Cucaah an fale a nungmi hna poh khi nihin ni tiangin an min a thi ballo. A sullam cu an fale kha an dawt hna caah Pathian bia in an cawm hna i mi thluachuak an si. Hringtu kan si tikah a herh bikmi le a biapi bikmi cu fale he hmunkhat te ah Pathian biak tti le thla cam tti kha a si. Fale kha kan dawt hna caah pum le thlarau lungthin ruahnak tiang a uk khotu le a pe khotu Pathian he kan tthanter hna ahcun Pathian aiawhtu hringtu Pa kan si kho lai. Cu lawng ahcun bochan tlakmi Pa kan si lai. Hringtu pa nih: 1) a fale kha a hngalh zungzal hna i a ngaih zungzal hna (recognition); 2) a fale kha a dawt zungzal hna i a tthabik lawngte kha a pek hna; 3) a fale kha a ngaihthiam zungzal hna i an sualnak bangin a lehrulh bal hna lo. Cucaah 4) a fale kha thluachuah a pek zungzal hna. Upat tlak Pa si ding le ni thaizing can bantuk ahhin fa le nih upat pek tlak si a duhmi Pa le vialte nih hi nunzia hi ngei u sihlaw fa le cungah thleidannak ngei hlah u sih. Asi khawh chungin daw hna u sih.

Dalthumnak: Fa le nih Hringtu upat pe hna u sih

Hringtu nih kan duhbik cemmi cu hringtu nawl ngaih le upat pek kha a si bik. Nawl ngaihnak le upat peknak cu dawtnak in a rami a si caah hringtu hna kha an nawl nan ngeih hna i nan upat hna ahcun hi vawlei hrimhrim ahhin mi thluachuak nan si lai. Nawlbia 10 chung ahkhan a panga nak kha "nan nu le nan pa va upat hna u" ti a si i kha nawlbia kha thluachuah nih a zulhmi nawlbia a si. Nu le pa hi mit hmuh Pathian an si tiah an ti tawn. Kawl nih khin Five Deities an timi Pathian panga an ngei i cu hna cu: Pathian, Nawlbia, Tlangbawi, Hringtu le Cawnpiaktu (saya) hna an si. Hringtu hi Pathian ah an chiah ve mi a si. Cucaah hringtu a zawmtai mi hna le hringtu zei ah a rel lomi hna cu hmachia nih a tlunh hna i an thi tawn. Saarthih in an thi tawn. Hringtu nih thluachuah pek lomi fale cu an nunchung pumpi harnak an in tawn. Cucaah hringtu an nun rih ahcun an thih hlan te ahhin thluachuah va hal hna u. Hringtu nih chimmi bia pohpoh hi Pathian nih a fehter tawn caah biachia an chim sualnak hnga lo hringtu cu an lung hmuh khawh, dawt khawh le upat khawh i zuam hna u sih. Laimi nih "Tteh deuh, kah deuh" an timi phungthluk khi a hmaan tawn. Hringtu an ngeih a chiat sual i biachia chimpangmi te an ngeih ahcun kan cungah chiat a tlung ve tawn. Cucaah hringtu cu an lung chiatter lo ding, an ngeihchiatter lo ding le an lung fahter lo ding an si.  Fa le nih din le tthat i zuam hna u sih. Kawl nih "tha, thami makawng' mihbah khawng" an timi khi hngal u sih law fim le tthat le, hringtu nawl ngaih le toidor le upat pek kha i zuam hna u sih.

Biafunnak: Fale nih kan nun chungah a tthabik kan ngeihmi cu hringtu hi a si caah hringtu cu upat hna usih law daw hna usih. Pa le cu tlaunak le sungnak chungin teinak a kan petu an si caah Pa le ni lawng ahhin siloin kan nun chung vialte Pathian sinah thla campiak hna u sih. Hi thawngttha a theimi nan dihlak cungah hringtu dawtnak thawngin Pathian lung a tongmi zumtu si hram ko.

By  Rev.  Dennis S. Maung, PhD., D.Min

Father’s Day (Hringtu Pa le  Upat pek ni)