"Pathian Rian Cohlan Awk Tlakmi Nun"

"Cucaah ka u le ka nau hna, Pathian nih a kan zaangfahnak a nganmi ruangah hin, Pathian sinah a nung in pekchanhmi raithawinak bantukin i pe tuah u; a rian ah aa pumpemi le cohlan awk tlakmi si tuah u; cucu biaknak taktak Pathian nan pek awk biaknak cu a si." (Rom 12:1)

Biahmaithi 

          Rom cakuat hi Paul nih AD 56-57 hrawngah a rak tialmi a si. Paul nih Rom cakuat a tial lio ahhin Rom khua a phan bal rih lo nain, Rom khua i a ummi Khrihfa tampi cu a hngalh cang hna (16.1-15). An kong tampi a hngalh caah an sin kal a duhnak cakuat zong a si (1.15; 15.22-29). Rom cakuat hi Paul nih cakuat a tialmi lakah a sau bikmi a si i, Biakam Thar cauk a hram thawk bik ah tialmi cakuat a si. (Note: Paul nih cakuat 13 a tialmi lakah a tial hmasa bikmi cu a si lo). Rom cakuat hi kum saupi chung Khrihfami hna an zumhning a tungmertu zong a si. Theologians minthang a simi Augustine, Martin Luther, John Calvin, John and Wesley, tehna zong hi, Rom cakuat an relnak nih an ruahning le an hmuhning tampi a tunmer hna. Rom cakuat cu Khrihfami nih Pathian kan zumhning, Pathian nih a kan dawtnak le, Khrihfami nih kan tuah awk hnga dingmi kan rian kong kha Rom khuami nih thei ve hna seh ti saduhthahnak he a tialmi cakuat a si. 

Thimhmi Bible ca Fianternak

Zei ruangah dah pumpek cu a herh? Paul nih fiang tein a chim, “Pathian nih a kan zaangfahnak a nganmi ruangah pumpek (commitment) cu a herhnak a si." Hi pumpek timi hi Pathian dawtnak le vel-ngeihnak chung in a chuahmi theipar kha Paul nih a chim duhmi a si.

Nunnak thar a ngei cangmi hna Khrihfami nih zeitindah kan nun awk a si ti kha hi Bible cang nih a kan cawnpiak. Paul nih cakuat a tial caan poah ah “ka u le ka nau hna” tikah hram a thawk. Khrih chungah unau kan sinak kha a langhter zungzal. Kan theih bal lomi, minung pakhatkhat a ngeichia, harnak a ton caan ah kan ngeichia ve i a ngeichianak le a retheihnak kan nih hrawmpi mi khi Khrih chung in a luanmi thisen ah unau kan si caah asi. “A nun in pekchanhmi raithawinak bangtukin i pe tuah u” nunnak thar a ngei cangmi cu kan chungah Thiang Thlarau pek kan si cang. Kan chungah a ummi Thlarau duhning in karhlan hi Pathian nih a kan duh piakmi a si.

Pathian riantuannak ah dinfel le nun thianghlim tein um hi a biapi tuk. Pathian nih a zohmi cu kan lungthin hi a si, cohlan awk a tlakmi si ding cu kan lungthin khuaruahmi hi a thiang hrimhrim a hau. Cucu Pathian nih a cohlan mi a si. Dinfelnak in hmuhmi le comi thluachuahnak cu a hohmanh nih chu khawh a si lo. Dinfelnak hi Pathian nih a kan tinh piakmi rian a si. Sihmanhsehlaw, thiamconak ah kan hman sual ahcun tukfornak chungah a kan lutpi tu a si kho ti kha philh lo ding a si. Zeicatiah thiamconak cu Khrih lawnglawng a si. Paul nih amah nun le Khrih nun zoh in riantuan kha a kan cawnpiak.  

Jesuh Khrih nun kan zoh tikah, Jesuh Khrih a sinak le a nunnak cu a dihlak in midang ca le Pathian caah a si. “Pumpemi le cohlan awk tlakmi si tuah u” tiah Paul nih a kan chimh. Mi nih cohlan awk tlakmi dirhmun kan dirh a herh. Pathian riantuannak ah a biapi bikmi cu pumpek (commitment) hi a si. Pumpek cu kan sining dihlak in Khrih caah nun le riantuan kha a si. Zei bantuk minung hmanh Pathian sinah pum a pe ahcun Pathian nih a cohlan i, Amah sungparnak dingah a hman khawh. Pathian rian cu pumpeknak le teimak ngai in tuan tung lo ahcun tuan lo law law kha a tha deuh. Zeicatiah Pathian riantuan cu fial chom ruangah aa lim kho dingmi riantuan a si lo (Jer 48:10). Pumpek loin riantuannak nih mi thazang a derter i, mipi nunnak ah Pathian sungparnak a langhter kho lo. Pulpit cung i Pathian bia va chim lawng khi a za hrimhrim lo, nun pek a hau. “Kan nun ahcun Bawipa caah kan nung; kan thih ahcun Bawipa caah kan thi,” tiah a ti (Rom 14:8). Pathian sin i pum aa pe taktak lomi nih Pathian caah thil lian ngan an tuah khawh bal lo. Pathian sin i pum aa pe taktakmi sinah Pathian tthawnnak a phan i cuticun Pathian caah thil tha tampi an tuah khawh.

"Pathian nih nan lungthin kha a dihumnak in in thleng hna seh," (Rom 12:2) tiah Paul nih a kan chim. Khrih he kan i pehtlaih hnu ah cun mithar kan si cang i kan minung hlun kha hlawt a herh cang. Pathian nih a kan duh piakmi thiltha kan hngalh khawhnak hnga hi vawlei tisa nuamnak hi kaltak in Thlarau hruaitnak tangah pumpe in riantuan a herh. Khrih nih chunmang a kan manhpiakmi kha lungthin tak tein kan tuan a herh. Cucu Pathian nih a lawmhmi zong a si fawn.

Biadonghnak

Pope Paul VI nih minung taksa lei a herhmi kan remh khawh hlan cu kan thawngtha chimmi hi zeihmanh thathnemnak a ngei lo a ti. Zumtu nih Pathian kutneh kan chiatter mi remh thannak ding rian kan ngei. Mah sining i hmuh hmasa hi kalnak karhlannak caah (step) tha bik pakhat a si.

Pathian dawtnak fiang tein a theitu hna nih kan vawlei thatter deuh ding kan si. Kan miphun, kan khua le kan ram Pathian Pennak karhter dingah faakpi in riantuan dingah Pathian nih a kan fial. Martin Luther nih, “Thiang Thlarau umpi nak thawng in, Pathian kong ka ruahnak le a kong ka tial nak ah kaa manh lo tuk i a tuah in tuahmi sualnak ka tuah manh lo, misual ka si ko nain,” tiah a ti. Misual ka si a ti ko nain sualnak ka tuah manh lo, Thiang Thlarau umpi nak thawng in, timi bia cu duh a nung taktakmi a si. Pathian riantuan cu mah sining kaltak in nun pek in manh lo ngai in kan phannak le kan umnak hmun poah ah riantuan kha a si. Vawlei ceuk tertu na si kha philh hlah. Misual ka si tiah aa ti ngam tung i sualnak a tuah manh lomi dirhmun dirh dingin faakpi in Bawipa rian ah i pumpe hna u sih. Kan hawile cungah lunghrinhnak ngei ti hna hlah u sih. Thiang Thlarau nih a hmaanmi lam ah kan hruai ko seh. 

By: Victor Aung Thu Lin