Valentine’s Day Hi Na Caah Man A Ngei Maw?

Part I

Valentine's tuanbia kong hi fian tein hmuh khawh a si lo nain siangpahrang Claudius II chan lio a si tikah mi tampi nih an zumh. Saint Valentine cu Khrihfa phungbia cawnpiaktu asi. A luancia 4-5th century Rome siangpahrang Claudius II timi pa nih Rome ralkap pawl kha nupi ngeih a siang hna lo. A ruang cu nupi an ngei ahucn an inn chungkhar ah lungthin a um deuh lai i, ral an tei kho lai lo tiah a ruah caah ralkap pawl kha nupi ngeih a duh piak hna lo. Siangpahrang Claudius II ruahnak cu Saint Valentine nih a duh lo. Minung cu duh-dawtnak he then khawh phung kan si lo caah, saingpahrang Claudius kut tangah an ummi ralkap mino nungak he an i duhmi a hmuh hna tikah a zaangfak tuk hna.

Valentine nih nungak tlangval an duhmi hna kha a thli tein pehtlaihnak a rak tuah piak hna. Siangpahran Claudius II nih thawng a theih tiah Valentine cu thong a thlak. Thonginn zohkhentu Asterius timi pa nih Valentine thlacamnak thawnin minung tampi an dam ti kha a theih i; a fanu Julia thlacam piak dingin Valentine cu a fial. Valentine nih a mit cawmi Julia cu thla a cam piak i, a dam colh. Julia nih Valentine cu a tlaihchan i, an i duh. Pakhat le pakhat tlaihchannak a ngei.

Rome Siangpahrang Claudius II nih Valentine cu micaw a damter tiah thawng a hung tikah a khuaruah har tuk. Siangpahrang Claudius II nih Valentine cu aa thawt i na biaknak hi kaltak law; Rome pathian na biak ve lai ati. Saint Valentine nih a duh lo i, siangparhang pa nangmah tu hi Jesuh Khrih zumh ve law a ti.

Siangpahrang Claudius II cu a thinung tuk i Valentine cu thah ding in bia a khiah. Valentine an thah hlan te ah ball-pen le catlap a hal hna i, catlap cungah cun “From Your Valentine” timi ca tial i a min a thuh piak i a darling Julia caah a chiahta. Valentine an thah hi February 14, 270 A.D ah a si.

Valentine a thih hnu ah Valentine philh lonak caah Valentine Day tiah auh a rak si. Valentine nih a chuahpimi cu nungak le tangval duh-dawtnak a sunglawi zia kha a langhter. Thonginn chung a um caan, harnak a ton caan zongah a dawtmi a darling kha a philh bal lo. Valentine nih a kan cawnpiakmi cu dawtnak lawng hi a za lo i, na dawtmi cungah zumh awk tlak tein um le thih tiang in nun pek kha asi.

Part II

Minung a simi paoh nih duh-dawtnak kan ngei cio. Dawtnak cu Pathian pekmi a si ca’h saya/mah cawnpiaktu a herh lo. Vawlei cung ni le caan thlen hman seh law, duh-dawtnak cu ai thlen bal lo. Na lungput or na darling nai thlen zongah dawtnak cu ai thlen lo, mi pakhat khat cungah duh-dawtnak na ngei thiamthiam lai. Minung nunnak man a ngeih tertu zong dawtnak a si.

Dawtnak cu lungthin in a chuahmi a si caah mi nih theihthiam piak a har ngai. Na darling kha kan dawt tuk tikah he chim law, zeiruangah dah na ka dawt tikah an hal than seh law, zeitindah a phi na chuah lai? Dawtnak cu thaw (breath) bantuk asi. Dawtnak cu a nun, a thih bal lo. Na thaw na chuahmi kha piak khawh le langhter khawh a si lo bantuk in dawtnak zong hihi kan dawtnak asi tikah langhter khawh a si lo. Thil peknak in na langhter khawh hmanh ah dawtnak cu a dong cang tiah a um bal lo. Dawtnak cu ramri a ngei lo, ram chung ram leng zong in i duh khawh le dawt khawh a si. Dawtnak nih a langhter mi cu “hmuh ding si loin, pek ding tu khi asi.” Minung cu kan tar kho nain, duh-dawtnak cu a tar kho lo.

Dawtnak tel loin pek khawh asi nain peknak tel loin dawtnak cu tlam a tlinh lo. Dawtnak cu “lungthin in aa thawt i nun zia tuah sernak ah a lang.” A hram thawt nan i dawtnak a thlum bantukin a dong tiang a thlum peng ding kha a biapi tuk. Duh-dawtnak cu ti bantukin a luan peng ding asi. Dawtnak cu Ti (water) bantuk a si; ti nih a langhter duhmi cu nawl ngaihnak hi asi. Na darling na dawtnak cu a nawl zeitluk in dah na ngaih timi nih a langhter. Na darling nih na nun an uk kho a herh, na darling nih na nun an uk kho lo ahcun duh-dawtnak a hmaan mi a si lo. Dawtnak cu Ti bantuk hnem tein a luan peng ding a si. Dawtnak cu a uk in uk phung a si lo, pakhat le pakhat upatnak he i chawnh biak ding a si. Dawtnak nih a chuahpimi theipar cu theihthiamnak, upatnak, nawlngaihnak, tangdornak, i tanh tinak hna a si.

Valentine tuanbia nih a kan chimmi cu kan duh-dawtmi darling cungah zumh awk tlak tein dir le fek tein nun khi a si. Valentine’s Day cu na caah caan a sunglawi tukmi a si, na darling cungah bia naa kamhmi kha fekter chinchin ding in Valentine nih an duh piak. Darling na ngei hnu cu a ritmi thil ka phorh cang tiah rak i theih law; na kalnak hmun poah na darling kha i tlaihchan peng. Dawtnak taktak cu pakhat le pakhat nun i hrawm khi a si. Cucaah, zei bantuk dirhmun nan phan zongah na darling nun i ngamh peng. Pasaltha rian cu “harnak caan ah thih ngamh si loin, nun ngamh tu hi a si.” Na dawtmi caah lungthin damtertu sii tha si ding kha i zuam law; na darling zei tluk in dah na dawt ti kha everyday langhter peng. Na dawtmi cu peknak le theihthiamnak he tlinhter i zuam peng. 

Happy Valentine's Day!

By: Victor Aung Thu Lin Baguio City, Philippines